اوحد الدین کرمانی

اوحد الدین کرمانی، حامد بن ابی الفخر، عارف نامی سده ششم/دوازدهم. تواریخی که برای ولادت وی آورده اند از /تا ۶۳۵ را در بر می گیرد. از آنحا که وی همروزگار شیخ شهاب الدین سهروردی (د. ۶۳۲)  و محی الدین بن عربشاه (د. ۶۳۸) بود، بیشتر گمان می رود که به سال ۶۳۴ یا ۶۳۵ چشم به جهان گشوده باشد. جامی (نفحات، ص. ۵۸۸) آورده است که اوحد الدین مرید شیخ رکن الدین سجاسی بود و درک محضر محی الدین بن عربی کرده بود و ابن عربی (فتوحات، فصل ۸) خود از واقعه ای یاد کرده که اوحد الدین کرمانی برایش بازگفته بود. دولتشاه گوید که اوحد الدین مرید شهاب الدین سهروردی بود، اما می دانیم که این دو از دیدگاه دینی همداستان نبودند و سهروردی اوحد الدین را مبدع می انگارد. نیز گفته اند (معصوم علیشاه، طرایق الحقائق، ۲، ص. ۲۸۱) که وی در طریقه سلوک در ظواهر امور تامل می کرد و زیبایی مطلق را در ظواهر اشیاء مشاهده می نمود. اوحد الدین روزگاری در کرمان، آذربایجان، و بغداد به سر برد و از المستنصر بالله (۶۲۴-۴۴۰) تشریف گرفت و به اداره امور رباط مرزبانیه منصوب شد تا بتواند روزگار را به ذکر الله بسر برد.

از وی اشعاری در منابع نقل شده است. مثنوی روایی مصباح الارواح (به بحر هزج مسدس اقرب مقبوض، یعنی به بحر لیلی و مجنون نظامی) در چند اثر به وی منسوب شده، اما فروزانفر (در پیشگفتاری که بر چاپ مصباح الارواح نوشته، تهران ۱۳۴۷ ش) بر آن است که این اثر از شمس الدین محمد بن طغان بردسیری کرمانی (شاعر سده ششم/دوازدهم که عوفی در لباب، 1، صص ۲۷۹-۲۸۱ از وی یاد کرده) است. تصحیح و ترجمه انگلیسی ۱۲۰ رباعی اوحد الدین کرمانی به طبع رسیده است (B. M. Weischer and P. L. Wilson, Heart’s Witness: The Sufī Quatrains of Awḥaddudīn Kermānī, Tehran, 1978).

ذ. صفا، دانشنامه ایرانیکا (۳/۱۱۸-۱۱۹).