وصال شیرازی

وصال شیرازی، میرزامحمد شفیع، فرزند محمداسماعیل (۱۱۹۷- ۱۲۶۲ ق) عالم، ادیب، شاعر، عارف و خطاط، مکنی به «ابواحمد»، مشهور به «میرزاکوچک» از هنرمندان ذوفنون بود که در شیراز به دنیا آمد. خاندانش در دورۀ صفویان، افشاریان و زندیان دارای مناصب دیوانی بودند و خود نیز از بزرگان دانش و ادب و هنر در دورۀ فتحعلی‌شاه و محمدشاه قاجار بود. او در آغاز جوانی به تحصیل دانش پرداخت و چون دارای ذوق و مشرب عرفانی بود، دل در صحبت مشایخ صوفیه بست و به میرزاابوالقاسم سکوت سر سپرد. میرزامحمد شفیع در نوشتن خطوط سبعه استاد بوده و به‌ویژه در نسخ و نستعلیق مهارت بسزایی داشت، از شاگردان وی در خط نستعلیق، میرزافتحعلی‌حجاب شیرازی است. در شعر، عمدۀ شهرتش به واسطۀ غزلیات عارفانه و مرایی شورانگیزی است که به پیروی از محتشم کاشانی سروده است. هم‌چنین قصایدی نیز در مدح شاهان قاجار و بزرگان شیراز دارد. وی در نخستین اشعار خود «مهجور» تخلص می‌کرد، اما پس از آشنایی با میرزاابوالقاسم سکوت تخلص وصال را برگزید. وصال علاوه بر این فضایل، صدایی خوش داشت و مشهور است که سه تار نیز می‌نواخت. وی در نقاشی و تذهیب و صحافی متبحر بوده و هنگامی که فتحعلی‌شاه برای بازدید خطۀ فارس به شیراز رفته بود، وصال قرآنی را که با هفت نوع خط نوشته و در تذهیب و تجلید آن هنرمندی بسیار به کار برده بود، به شاه تقدیم کرد و فتحعلی‌شاه نیز کمالات وی را ستود. از مصاحبان و معاشرانش قاآنی شیرازی است. وصال در طول حیاتش، یک‌بار به عزم سفر هندوستان، از زادگاهش به بوشهر رفت، اما در آن‌جا از سفرش منصرف شد و دوباره به شیراز بازگشت. وصال در پایان عمر نابینا شد و سپس در شیراز درگذشت و در بقعۀ شاه‌چراغ به خاک سپرده شد. از آثارش می‌توان مثنوی بزم وصال، در ۷۰۰۰ بیت؛ تکمیل فرهاد و شیرین، وحشی بافقی؛ ترجمۀ اطواق الذهب، زمخشری، به فارسی؛ سفینه، در تفسیر احادیث قدسیه؛ صبح وصال، به سبک گلستان سعدی؛ دیوان شعر را نام برد.

از صبا تا نیما (۱/ ۴۰-۴۴)؛ دانشمندان و سخن‌سرایان فارس (۵/ ۸۰۳-۸۱۲)؛ اثرآفرینان (۶ /۱۱۰-۱۱۱).