یک شاخه گل ۲۵۹

      
دکلمه: ثابت ایمانی        
  محجوبی هنر مند مودّب و محجوب هنر مندی که نامش در تاریخ موسیقی ایران در ردیف موسیقی دانانی بنام چون بار بَد و نَکیسا و ابراهیم شیرازی و امثال آنان ثبت و باقی خواهد ماند نامش مرتضی بود ولی مرتضی خانش می گفتند سال ها نام مرتضی با نام برادرش رضا توام بود هر جا می رفتند با هم بودند و نامشان با هم برده می شد هر دو شیفتهٔ موسیقی بودند موسیقی ایرانی هر دو پنجه ای سحَار داشتند و هر دو دلی دیوانه رضا را که بیاد دارید کار عشقش عاقبت به جنون کشید و رفت و مرتضی را تنها گذارد  
       
ترانه: پوران     
  با ما بودی  بی ما رفتی چو بوی گل به کجا رفتی   تنها ماندم  
       
      (رهی معیری)
دکلمه: روشنک     
  مرتضی محجوبی موجودی بود فوق العاده حساس و در کار و سبک خود استاد سبکی که اختصاص به خود او داشت با او ایجاد شد و با او به گور رفت او پرده ها نیم پرده ها و گاه ربع پرده ها را با پنجهٔ راست چنان می نواخت که گویی نوازنده ای زبر دست با دو مضراب سنتور می نوازد و تحریر می دهد  
       
آواز: گلپایگانی     
  مست مستم ساقیا دستم بگیر       تا نیفتادم زپا دستم بگیر         
    تا نیفتادم زپا دستم بگیر  
      (بیژن ترقی)
دکلمه: روشنک     
  طرز نت نویسی مرتضی هم اختصاص به خودش داشت جز خود او و تنی چند از شاگردانش دیگری نمی توانست به آنچه او ثبت نموده پی ببرد یا بداند روی هر پرده یا نیم پرده چند ثانیه باید مکث کند و همچنین از ارتعاش سیم و تناوب پرده و فواصل چه آهنگی ممکن است به گوش رسد اما خودش با کمک حافظهٔ سر شار و فوق العاده ابتدا جملهٔ یاد داشت شده را که می دید چشم ها را بر هم می گذارد و با نرمی بی مانندی آهنگی جذاب به گوش جان مستمع می رسانید آهنگی که از ساخته های خودش بود یا مرتجلأ ساخته بود.  
       
ترانه: مرضیه    
  به خدا در کمند زلفت چنان اسیرم   
   که بی رخت از زمانه سیرم میمیرم    
  زکنارم یگانه دلدارم تو مرو تو مرو تو مرو  
   من فدای چشم مستت تو مرو    
   جان کجا برم زدستت تو مرو تو مرو تو مرو  
       
       
دکلمه: روشنک    
  در آهنگسازی ما مرتضی محجوبی را زبر دست تر از عارف و بهتر از همهٔ آهنگسازان معاصر می دانیم آهنگ های مرتضی همپایهٔ نغمات موزون و دلپذیر شیداست و دارای شور و حال و تنوع خاصه اگر آهنگی باشد که رهی اش نوشیده و شعری بر آن سروده باشد آهنگ های مرتضی را رهی بهتر از هر سرایندهٔ دیگری درک می کرد و همین ادراک و توجه به معنی ومفهوم آهنگ است که تار و پود آهنگ های مرتضی با شعر رهی به هم بافته شده و باهم و به وجه احسن بر دلها می نشست.  
       
       
ترانه: سیما بینا    
 

ای نالهٔ بی اثر جانم چه کاهی               

زین گرمی نَبُوَد ثمر جز داغ و دردی          

وی شعلهٔ نا پدید از من چه خواهی

زان آتش نَبُوَد اثر جز دود آهی

  
      رهی معیری (غزل)
       
دکلمه: روشنک    
  مرتضی آهنگ می ساخت و مسرع اول شعر را هم می گفت همین مسرع طلیعهٔ نظمی بود که رهی تکمیل می نمود یعنی پس از آنکه بار ها آهنگ را می شنید به دنبال مسرع اول که گفتهٔ مرتضی بود شعری متناسب با توجه عمیق به مفهوم آهنگ بر آن می ساخت و این روش درست معکوس آن بود که عارف می کرد  
       
دکلمه: ثابت ایمانی    
  عارف بدوأ شعری که بیشتر در اوزان وبهور عروضی بود می سرود و سپس با یکی دو گوشه از ردیف موسیقی ایرانی آهنگی موزون بر آن می ساخت و بعد روز ها در تصحیح شعر و آهنگ می کوشید و بالاخره با صدائی گرم و گیرا برای دوستان می خواند اما مرتضی را صدائی گرم و گیرا نبود پنجهٔ راست و انگشتان نحیفش آنچه بر دل سوخته اش می گذشت بیان می داشتند بیانی که در وحلهٔ اول وارسته از لغت بود و نیازی به کلام نداشت بیانی بود ملکوتی که سوخته ای دیگر بر آن کلامی برای پسند شما تلفیق می نمود.  
       
       
دکلمه: روشنک     
  مرتضی در آشنایی به دستگاه های موسیقی ایرانی و گوشه ها کم نظیر بود همهٔ مایه ها و گوشه ها را با نظمی شگفت انگیز همواره در خاطر داشت و می توانست بدون تامل از مایه به گوشه ای به مایه و گوشه ای دیگر برود و برای مستمِع توضیح کافی بدهد و احاطهٔ خود را به موسیقی ایرانی که علاقه و دلبستگی خاصی به آن داشت به اثبات برساند.  
       
       
آواز: قوامی    
 

هر شب من و دل تا سحر در گوشهٔ میخانه ها          

اندر شمار بیدلان در حلقهٔ بی حاصلان              

داریم از دیوانگی با یکدگر افسانه ها

نی در حساب عاقلان نی در خور فرزانه ها

  
      حبیب خراسانی (غزل)
       
دکلمه: ثابت ایمانی    
  مرتضی در آنچه آشنایان به موسیقی ایرانی ضربی می نامند مهارتی شایستهٔ تحسین داشت با سرعتی حیرت انگیز بر اشعار متقدمین مولانا سعدی حافظ آهنگ می ساخت و اغلب با همان سبک مخصوص خود آهنگ ساخته را روی قوطی سیگارش یاد داشت می کرد و گاه هم از ثبت آن می گذشت چشم ها را بر هم می گذارد و ساعتی شیفتگان پنجه اش را به جهان رؤیا می کشانید رؤیائی که گوش جان را بیش از دیدگان نوازش می داد.  
       
       
 

آنکه جانم شد نوا پراز او            

ساز او در پرده گوید راز ها          

بانگی از آوای بلبل گرم تر            

نغمهٔ مرغ چمن جان پرور است            

آنچه آتش با نِیِستان می کند                 

خسته دل داند بهای ناله را              

می سرایم قصه ای از ساز او

سر کند در گوش جان آواز ها

وز نوای جویباران نرم تر

لیک در این ساز سوزی دیگر است

نالهٔ او با دلم آن می کند

شمع داند قَطرِ داغ لاله را

  
      رهی معیری (غزل)
       
دکلمه: روشنک     
 

می شناسم آه آتشناک را                 

سودم از سودای دل جز درد نیست        

خسته از پیکان محرومی پرم            

گر چه غم در سینهٔ خاکم بَرَد           

بانگ مستان گریبان چاک را

غیر اشک گرم و آه سرد نیست

مانده بر زانوی خاموشی سرم

ساز محجوبی بر افلاکم بَرَد

  
 ثابت ایمانی (دکلامه)    
       
 

شرح این معنی زمن باید شنید            

حال بلبل از دل پروانه پرس             

راز عشق از کوه کن باید شنید

قصهٔ دیوانه از دیوانه پرس

  
      رهی معیری (منظومه)
       
دکلمه: روشنک    
  به خاطر دارم ده سال پیش به هنگامی که آقایان معینیان و ذوالفقاری با تشکیل ارکستری به نام گلها موافقت نمودند از مرتضی محجوبی که از بدو تاسیس رادیو همکاری صمیمانه ای داشت خواستیم در ارکستر گلها شرکت کند گفت با کمال میل و افتخار اما به شرطی که کار ارکستر فقط موسیقی ایرانی باشد و چنان شد که او می خواست و همچنین هم مانده است چنانکه می شنوید.  
       
دکلمه: ثابت ایمانی     
 

دریغ و درد که شد ساز مرتضی خاموش             

به باغ داغ دل لاله تازه گشت چو دید                

به باغ داغ دل لاله تازه گشت چو دید                  

فتاد بلبل باغ هنر زجوش و خروش

که مرغ شب به خروش است و مرتضی خاموش

که مرغ شب به خروش است و مرتضی خاموش

  
      (رهی معیری)
       
  متاسفانه مرتضی رفت و پیانوی به سبک ایرانی را با خود بُرد ولی یقین است نامش مانند آهنگ هایش باقی خواهد ماند و دوستداران موسیقی اصیل ایرانی و هوا خواهان گلها همیشه بیاد خواهند داشت که مسرع اول نخستین آهنگی که مرتضی محجوبی به برنامهٔ گلها هدیه نمود چه بود مسرعی که پس از این با شنیدن نام محجوبی بیاد او زمزمه خواهند کرد.  
       
       
  من از روز ازل دیوانه بودم دیوانهٔ روی تو  
       
       
ترانه: بنان    
  من از روز ازل            دیوانه بودم    دیوانهٔ روی تو  سرگشتهٔ کوی تو
       
  سر خوش از بادهٔ مستانه بودم              در عشق و مستی افسانه بودم  
       
  نالان از تو شد   چنگ و عود من    تارموی تو  تارو پود من
       
  بی باده مد هوشم ساغر نوشم زچشمهٔ نوش تو                مستی دهد مارا گل رخسارا بهار آغوش تو  
       
    چو بما نگری غم دل ببری کز باده نوشین تری  
       
    چو بما نگری غم دل ببری کز باده نوشین تری  
       
  سوزم همچو گل از سودای دل  دل رسوای تو من رسوای دل  
       
  گر چه بخاک و خون کشیدی مرا   روزی که دیدی مرا  
       
  بازا که در شام غم صبح امیدی مرا صبح امیدی مرا  
      (رهی معیری)
       
       
       

Back to programme page