ادیب خوانساری، اسماعیل

ادیب خوانساری، اسماعیل (۱۲۸۰- ۱۳۶۲ ش) خواننده و یكی از بزرگترین اجراكنندگان آواز كلاسیك ایرانی در قرن چهاردهم شمسی است. او در اصفهان و تهران نزد بزرگترین استادان آواز (از جمله عندلیب گلپایگانی و سیّدرحیم) و نوازندگان موسیقی كلاسیك ایرانی (از جمله موسی معروفی و مرتضی محجوبی) تعلیم دید و در سال‌های ۱۳۰۹ ـ ۱۳۰۴ ش به ضبط صفحه‌های گرامافون از صدای خود پرداخت و نیز از اولین خوانندگانی بود كه با رادیو تهران (تأسیس ۱۳۱۹ش) همكاری كرد. او از اوایل دهۀ ۱۳۳۰ ش كم‌كم از صحنه‌های اجرایی موسیقی كنار رفت و هنر خود را محدود به دوستان و محافل هنری خود كرد. تأسیس برنامۀ گلها در سال ۱۳۳۴ش، بهترین واقعه‌ای بود كه برای موسیقیدانان اصیل و كاركرده‌ای نظیر ادیب پیش آمد. نسل او در آن‌سال‌ها منزوی شده بود در حالی‌كه نمونه‌ای از هنر والای آنها ضبط نشده بود. از ادیب خوانساری چند اثر انگشت شمار باقی نمانده است كه اوج هنر تحسین‌برانگیز او را نشان می‌دهد. از جمله کارهای او می‌توان به برگ سبز شمارۀ ۳۶ اشاره کرد كه ویلون پرویز یاحقی، اعجوبۀ  ۱۹ ساله، او را همراهی می‌كند و ادیب در آن، شعری از سعدی (با مطلع: حٌسن تو دایم بر این قرار نماند) را در مایۀ شور می‌خواند و جلیل شهناز در آن برنامه تک‌نوازی می‌کند. از ادیب خوانساری، به کوشش فرزندش دکتر شیرین ادیب هشت حلقه سی دی از آثار تمام عمر او، به اضافۀ کتابی در مورد زندگی و آثار او منتشر شده است ( ادیب خوانساری آوای جاویدان در موسیقی ایران، تهران، ۱۳۸۵ش). او بزرگترین خوانندۀ آواز کلاسیک در نسل خود بود و غلامحسین بنان از روش خوانندگی او تأثیر بسیاری گرفته است.